Giang Tô là một tỉnh nằm ở ven biển phía Đông Trung Quốc. Giản xưng của nó là Tô. Dân số Giang Tô đứng đầu các tỉnh Trung Quốc. Giang Tô giáp với Sơn Đông, An Huy, Chiết Giang và Thượng Hải. Lịch sử của Giang Tô bắt đầu từ thời thượng cổ. Trước kia, Giang Tô nằm cách xa trung tâm của nên văn minh Hoa Hạ cổ. Đến hiện tại, Giang Tô là một điểm nóng về phát triển kinh tế. Với bề dày lịch sử mấy nghìn năm, nơi đây hình thành và phát triển văn hóa ẩm thực Giang Tô đặc sắc.
Phía Nam và phía Bắc của Giang Tô có sông Trường Giang và Hoài Hà chảy qua. Giang Tô nằm ở vùng chuyển giao giữa miền Bắc và miền Nam Trung Quốc. Chính bởi nét đặc biệt này, ẩm thực nơi đây có sự giao thoa mạnh mẽ và tinh tế giữa ẩm thực hai miền Bắc Nam. Giang Tô chủ yếu là đồng bằng phù sa hạ du Trường Giang, Hoài Hà. Đất đai nơi đây phì nhiêu. Chính vì vậy, sản vật đa dạng và phong phú. Tìm hiểu ẩm thực của Giang Tô, du khách sẽ thấy một bức tranh đầy màu sắc.
Giang Tô từ lâu đã được mệnh danh là một trong tám trường phái ẩm thực lớn của Trung Quốc. Nếu như món ăn Sơn Đông, An Huy là một trang nam nhi mộc mạc, món ăn Quảng Đông, Phúc Kiến nhã nhặn như một vị công tử phong lưu, món ăn Tứ Xuyên, Hà Nam chẳng khác nào một vị danh sĩ tài ba thì món ăn của Giang Tô, Chiết Giang lại được ví như một người đẹp Phương Nam. Nó giúp cân bằng với sự khỏe mạnh, đậm đà của chàng trai Sơn Đông, nét lãng mạn đậm chất tài tử của chàng trai Quảng Đông và chất uyên bác, đầy đủ trong ẩm thực Tứ Xuyên.
Sự hình thành của một trường phái có lịch sử lâu dài không thể tách rời với việc nấu ăn đặc sắc và độc đáo. Đồng thời, nó cũng chịu sự ảnh hưởng của địa dư, điều kiện khí hậu, đặc sản tài nguyên, thói quen ăn uống… Trung Quốc có câu tục ngữ “Nhất phương thủy thổ dưỡng nhất phương nhân“, món ăn của địa phương nào thì mang đặc điểm của địa phương ấy. Tục ngữ cũng có câu “Trên trời có thiên đường, trần gian có Tô Châu Hàng Châu“, phong cảnh nơi này đẹp như tranh, sản vật và những món ăn ở vùng này cũng phong phú, đậm đà một bản sắc riêng. Người Hoa thường khái quát hương vị của bốn trường phái ẩm thực lớn trong câu “đông chua, tây cay, nam ngọt, bắc mặn” và ẩm thực Giang Tô thuộc vào nhóm “nam ngọt”. Hương vị các món ăn nơi này thường có vị ngọt và thanh dịu.
Món ăn Giang Tô là món ăn nổi tiếng của khu vực trung và hạ du sông Trường Giang, được tôn vinh là “đẹp nhất thiên hạ”. Món ăn Giang Tô có nhiều món xem ra giống tác phẩm nghệ thuật cầu kỳ, rất đẹp mắt và ngon miệng. Đặc sắc của món ăn Giang Tô là "Chú trọng kỹ thuật dùng dao, món ăn tinh tế, khẩu vị thanh đạm", nguyên liệu thường là những rau củ quả tươi đúng vụ, khi chế biến thức ăn không thích dùng xì dầu, chú trọng giữ nguyên màu sắc của nguyên liệu, thích cho đường và dấm, khẩu vị hơi “chua, ngọt”.
Người vùng Giang Tô lựa chọn nguyên liệu cũng rất kỹ càng, cách chế biến cũng tinh tế cầu kỳ hơn phía Bắc nhưng quan trọng nhất là cốt sao phải giữ cho được hương vị tươi mới của nguyên liệu ban đầu. Nhiều du khách dừng chân ở Vô Tích thường bị đánh lừa vị giác khi được thưởng thức món tôm nõn trắng đặc sản xứ này. Tôm trắng được liệt vào hàng đặc sản trong “Thái Hồ tam bạch” cùng với cá trắng và cá kim ngân, thoạt trông ban đầu chẳng khác gì món tôm bột chay nên thực khách ăn cũng ngại đũa, mãi về sau qua lời hướng dẫn viên, mới vỡ lẽ vừa thưởng thức một trong tam bạch lừng danh của Thái Hồ. Chiêm nghiệm lại, mới thấy vị tôm thanh nhẹ nhàng đến mức tưởng như không mùi vị, nhưng chất ngọt lẫn khuất trong từng thớ thịt trắng nõn thì khó lòng quên được. Đó là ấn tượng đầu tiên về sự thanh thoát, nhẹ nhàng của ẩm thực vùng Giang Tô!
Giang Tô có món “Đậu phụ Bình Kiều” rất nổi tiếng, không chỉ riêng cố Thủ tướng Chu Ân Lai thích ăn, mà ngay cả vua Càn Long đời nhà Thanh cũng rất thích món này. Truyện kể rằng vua Càn Long vi hành Giang Nam, khi thuyền rồng của vua đi qua Bình Kiều, một thị trấn cổ thuộc Hoài An lúc bấy giờ, vua đã được thưởng thức món “Đậu phụ Bình Kiều” và khen tấm tắc. Từ đó món “Đậu phụ Bình Kiều” đã lừng danh Giang Tô và Hoài An, trở thành món ăn truyền thống nổi tiếng trong trường phái ẩm thực Giang Tô. Ngày nay, món Đậu phụ Bình Kiều không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn là một món ăn lừng danh khắp nơi trên thế giới, được trải qua sự chế biến của những nhà đầu bếp khác nhau nhưng nếu muốn thưởng thức đúng vị bản chất của nó thì chỉ khi tìm đến Giang Tô ta mới có khoái cảm ăn món ăn này.
Ẩm thực Giang Tô còn biết cách "lấy lòng" du khách bởi hai món đặc sản là: Cơm chiên Dương Châu và Vịt muối Nam Kinh. Có thể nói cơm chiên Dương Châu chính là món ăn giàu dinh dưỡng nhất của Giang Tô. Dương Châu là một pháo đài quân sự và trưng tâm văn hóa từ thời cổ đại. Món ăn này bao gồm rất nhiều loại nguyên liệu khác nhau. Trứng, giăm bông, cà rốt, sò điệp, đậu xanh và nhiều loại rau củ, thịt khác nữa. Nguyên liệu của món có thể biến tấu linh hoạt. Nhờ sự kết hợp phong phú nên món ăn này rất bổ dưỡng, nhiều màu sắc bắt mắt. Cơm chiên Dương Châu là một nét đặc sắc trong văn hóa ẩm thực của Giang Tô. Tiếp đó là món vịt muối Nam Kinh hấp dẫn. Vịt muối nổi tiếng với lớp da trắng ngà, thịt mềm, có mỡ những không ngấy. Hương vị thơm ngon của vịt muối chinh phục mọi du khách kể cả những người khó tính nhất. Vào khoảng giữa thu, khi hoa mộc đang mùa nở rộ, đấy chính là thời điểm lý tưởng nhất để làm vịt muối. Vì lý do này, vịt muối Nam Kinh còn được vọi bằng cái tên mỹ miều là vịt quế hoa (quế hoa là tên gọi khác của hoa mộc).
Đến với vùng đất Giang Tô xinh đẹp, riêng những ai thích ẩm thực theo phong cách cung đình và sang trọng thì phải tìm đến 2 nhà hàng ẩm thực nổi tiếng là Đắc Nguyệt Lâu và Tùng Hạc Lâu. Nếu như Đắc Nguyệt Lâu cuốn hút thực khách bằng cách thay đổi món ăn đặc trưng theo từng mùa thì Tùng Hạc Lâu lại có một lịch sử hơn 200 năm từ đời vua Càn Long. Các phố ẩm thực Thập Toàn, Phượng Hoàng, đường Can Tương cũng ngày đêm nhộn nhịp du khách thưởng thức các món trứ danh thuộc trường phái hấp, ninh, tần, như tùng thử quế ngư, canh suông vi cá, gà nấu dưa hấu, canh rau nhút Tây Hồ,…
Ngoài ra, còn các món ăn nhẹ của Giang Tô đã nổi tiếng khắp nơi như đậu hũ khô, hạt dưa hoa hồng, kẹo hạt tùng, bánh mặn mỡ lợn - những món ăn từng một thời gợi một không khí ẩm thực đặc sắc trong truyện Kim Dung. Món nào cũng chứa đựng tất cả sự tươi mát của nguyên liệu, sử dụng cái ngọt của đường phèn để tạo nên sự thanh mát tột cùng cho người thưởng thức. Cách thú vị nhất để thưởng thức ẩm thực một vùng đất lạ không gì thú vị hơn là nếm những món ngon đường phố. Để bắt đầu một ngày mới, hãy thưởng thức bữa sáng mang đậm chất truyền thống Trung Hoa với dầu chá quẩy - món dân dã hiện diện ở mọi ngõ đường. Quẩy nóng giòn ăn kèm với tô cháo trắng hay ly sữa đậu nành, đạm bạc mà dễ ăn. Chiếc quẩy đơn giản nhưng ẩn sau đó là một sự tích dài. Tương truyền, món ăn này ra đời từ chuyện trung thần Nhạc Phi bị vợ chồng “Hán gian” Tần Cối bày mưu hãm hại chết thảm. Để nguyền rủa hai vợ chồng độc ác này, người Trung Quốc đã nghĩ ra một món ăn làm từ bột, có hai thanh dài tượng trưng cho hai người rồi chiên ngập trong chảo dầu, ngụ ý nhúng vạc dầu sôi hai con quỷ là vợ chồng Tần Cối! Từ đó, món ăn có tên “du tạc cối” (dầu chiên Tần Cối), phát âm theo tiếng Quảng Đông là dầu chá quẩy. Món ăn này ở Trung Quốc rất rẻ, 2 NDT (khoảng 5.000 VNĐ) có thể mua được năm ba cái dài ngoằng, đủ cho một bữa sáng đơn giản và tiện dụng. Kế đến là các món bánh hấp từ bột gạo, đủ hình dạng, đủ loại nhân, được hấp trong xửng bốc khói nghi ngút, tỏa hương thơm lựng, đủ sức quyến rũ bất kỳ du khách nào vô tình đi ngang.
Món ăn sáng hấp dẫn khác của người Giang Tô là bánh bột chiên trứng, có cách làm gần như bánh cuốn trứng nhưng lại chiên thay vì nướng. Người đầu bếp tráng một lớp bột mỏng trên chiếc chảo dẹt bằng phẳng, đến độ vừa khô mặt thì đập vào đấy quả trứng, chút gia vị, rắc thật nhiều hành lá rồi cuốn lại. Món ăn mới ra lò nóng hổi, cắn vào vừa có chút giòn tan của lớp vỏ, rồi lại đến hương thơm và sự béo mềm của trứng vừa chín tới, đủ sức khiến những người háu ăn phải bỏng lưỡi vì sức nóng.
Ẩm thực Giang Tô nổi tiếng với rất nhiều món ăn truyền thống thơm ngon dễ ăn, thì cũng không thiếu những món ăn "kinh dị" khiến cho khách du lịch nước ngoài phải sợ hãi.
Đứng đầu trong danh sách những món ăn kinh dị của vùng đất Giang Tô đó có lẽ là "sâu nấu đủ kiểu". Nhìn thấy món ăn này lần đầu tiên có lẽ du khách không nghĩ nguyên liệu chính lại là từ những con sâu. Thế nhưng, loài sâu xanh này lại là món ăn tiêu biểu cho tỉnh Giang Tô, nhất là ở thành phố Liên Vân Cảng.
Những con sâu được chế biến rất kỳ công và làm ra đủ món ăn ngon như sâu xào trứng, sâu rán giòn, sâu nấu canh cải thảo... Tùy từng món khác nhau mà người Giang Tô sẽ để nguyên con sâu hoặc chỉ lấy phần thịt sâu bên trong và bỏ phần da xanh bên ngoài. Theo người Giang Tô thì món ăn này ngon và có rất nhiều dinh dưỡng tốt cho sức khỏe nhưng sau khi đã biết thành phần chế biến rồi liệu du khách có dám ăn?
Món mắt cừu ở Giang Tô cũng được liệt vào danh sách các món ăn khó nuốt. Tuy nhiên, điều đặc biệt là món này thường được ngụy trang khá tinh vi nên hầu như nhiều người sau khi lỡ nếm thử mới biết mình vừa nuốt mắt của một con cừu. Đối với người Giang Tô thì mắt cừu là món ăn ngon và bổ dưỡng nên nếu đủ can đảm thì du khách có thể thử qua. Món mắt cừu ở Giang Tô có thể được chế biến thành nhiều món ngon như mắt cừu nướng, mắt cừu luộc, mắt cừu hầm canh...
Không chỉ mắt cừu mà ở Giang Tô còn có món đặc sản "khó nuốt" hơn, đó chính là canh nấu từ nhau thai cừu. Mặc dù biết đây cũng là món ăn bổ dưỡng nhưng ngay chính người Giang Tô cũng chưa chắc dám thử thì người nước ngoài đến đây càng "chạy mất dép".
Tảo địa bì là một loại tảo tự nhiên có vị thanh mát nên không hề gây hại sức khỏe cũng như không hề khó ăn ngoài sức tưởng tượng. Món tảo này có thể được chế biến thành nhiều món ăn ngon như xào trứng, nấu canh... Thế nhưng, điều khiến nhiều người, kể cả người Giang Tô phải suy nghĩ trước món ăn này là do vị trí loại tảo thường mọc và sinh sống ở những nơi không mấy sạch sẽ. Loại tảo này thích mọc ở nơi tù động, ẩm thấp, đặc biệt là những nơi xung quanh nhà vệ sinh hoặc nơi có nhiều phân động vật. Do đó, cho dù có rửa sạch cách mấy thì nhiều người Giang Tô khi ăn món này đều bị ám ảnh mùi phân thoang thoảng nên thường rất ngại gắp đũa thử.
Ẩm thực Giang Tô có nhiều món ăn được chế biến từ bong bóng cá. Khác với các loại bong bóng cá khô thường thấy thì món ăn ở Giang Tô sử dụng hẳn bong bóng cá tươi, tức là loại bong bóng vừa lấy ra từ nội tạng cá và mang đi chế biến. Do đó, món ăn từ bong bóng cá sau khi hoàn thành thường có độ nhầy và có mùi đặc trưng. Mặc dù, đối với người Giang Tô thì đây cũng có thể là món ăn yêu thích nhưng đối với nhiều người không quen thì sẽ cho rằng món này có mùi tanh và khó ăn.
Dạo một vòng với ẩm thực Giang Tô, thấy bụng đầy mà lòng thanh. Có lẽ, điều đó tạo nên một sức cuốn hút kỳ diệu của một vùng đất dành cho du khách… Nếu có dịp du lịch Trung Quốc, du khách hãy một lần đặt chân đến Giang Tô này nhé!